PORWANIE A UPROWADZENIE RODZICIELSKIE
Częstokroć niesłusznie używa się zamiennie pojęć porwanie rodzicielskie i uprowadzenie rodzicielskie. Otóż w świetle przepisów prawa mają one odmienne znaczenie.
Porwanie rodzicielskie ma miejsce wtedy, gdy obojgu rodzicom przysługuje pełnia praw rodzicielskich, ale jeden z nich bez woli oraz wiedzy drugiego pod pretekstem realizacji kontaktów wywozi lub zatrzymuje małoletnie dziecko na stałe. Co więcej, często nie informuje o miejscu pobytu dziecka, tym samym uniemożliwiając lub de facto pozbawiając rodzica wiodącego (opiekuna) możliwości utrzymania kontaktu z małoletnim zgodnie z zakresem ustalonym przez Sąd, bądź ugodą rodzicielską.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa wyżej opisane działanie nie wyczerpuje znamion przestępstwa, stąd wezwana Policja prawdopodobnie nie będzie miała podstaw do interwencji.
Podkreślić trzeba, że porwanie, jak i uprowadzenie rodzicielskie są rażącymi naruszeniami władzy rodzicielskiej.
Uprowadzenie rodzicielskie ma miejsce, gdy rodzic mający odebrane prawa rodzicielskie zabiera dziecko wbrew woli i wiedzy drugiego rodzica. Takie działanie jest przestępstwem ściganym z urzędu na mocy art. 211 k.k., który stanowi, że „Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Warto wskazać, iż istnieją dwa poglądy w doktrynie dotyczące sytuacji opisanej w art. 211 k.k.
Pierwszy pogląd zakłada, że porwanie rodzicielskie może mieć miejsce wyłącznie w sytuacji, kiedy nastąpiło odebranie praw rodzicielskich lub ich ograniczenie. Kiedy z kolei jeden z rodziców zatrzymuje dziecko wbrew woli drugiego, zgodnie z tym poglądem nie dochodzi do porwania rodzicielskiego, ponieważ rodzic przetrzymujący dziecko ma takie same prawa do opieki, jak drugi rodzic.
Drugi pogląd kiedy oboje rodziców ma władzę rodzicielską nad dzieckiem, o kwestiach takich, jak np. miejsce, w którym przebywa dziecko, powinni oni rozstrzygać wspólnie. Według niego, jeśli rodzic posiada nawet pełnię praw rodzicielskich, ale przetrzyma dziecko wbrew wiedzy i woli drugiego rodzica, może odpowiadać na podstawie artykułu 211 Kodeksu karnego.
Różnice występujące między porwaniem rodzicielskim a uprowadzeniem wskazane są w orzecznictwie. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2019 r., [I KZP 7/19] dopóki rodzicowi przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej, nie może on zostać podmiotem przestępstwa z art. 211 k.k. Sprawcami tego przestępstwa mogą być zatem wyłącznie ci, którzy władzy rodzicielskiej zostali pozbawieni lub ich władza została zawieszona.
Różnice między porwaniem rodzicielskim oraz uprowadzeniem rodzicielskim zawiera także Uchwała Sądu Najwyższego z dnia
21 listopada 1979 r., [VI KZP 15/79].
Stwierdzono w niej, że w przypadku porwania rodzicielskiego dziecko zabiera rodzic, któremu przysługuje pełnia praw rodzicielskich. Uprowadzenie rodzicielskie zgodnie z tą uchwałą występuje natomiast w sytuacji, kiedy prawa rodzicielskie rodzica zabierającego dziecko zostały odebrane lub ograniczone.
Porwanie rodzicielskie- możliwe działania do wykonania:
KROK PIERWSZY- próba wszczęcia przed sądem opiekuńczym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu dziecka – procedury ustalenia miejsca pobytu dziecka. W celu szybkiego ustalenia miejsca pobytu warto skorzystać z usług detektywa.
KROK DRUGI- ograniczenie albo całkowite pozbawienia praw rodzicielskich sprawcy porwania rodzicielskiego. Przetrzymywanie dziecka przez rodzica bez woli i wiedzy drugiego to przykład nadużycia władzy rodzicielskiej, co kwalifikuje się do wnioskowania przez rodzica, którego pozbawiono kontaktu z dzieckiem, o ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej
z powodu drastycznych nadużyć.
KROK TRZECI- nakaz wydania dziecka, co po ograniczeniu lub pozbawieniu praw nie powinno od strony prawnej stanowić problemu.
Zawsze warto mieć na względzie dobro dziecka –
to ono jest w tym sporze między rodzicami najbardziej poszkodowane.
UPROWADZENIA MIĘDZYNARODOWE
Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę to umowa międzynarodowa sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r., jej celem jest regulowanie kwestii takich jak porwania rodzicielskie. Przepisy w niej zawarte mają przeciwdziałać negatywnym skutkom międzynarodowych uprowadzeń dzieci. Postępowania wszczynane na podstawie przepisów Konwencji mają na celu powrót do stanu faktycznego, istniejącego przed uprowadzeniem lub bezprawnym zatrzymaniem. Zatem głównym celem konwencji nie jest rozstrzygnięcie, przy którym z rodziców dziecko ma pozostać.
Adwokat Patrycja Zielińska
Katowice
